Ορθολογική αντιμετώπιση των εξωσχολικών δραστηριοτήτων

Είναι γεγονός ότι με την είσοδο των παιδιών στο σχολείο, πολλές φορές μάλιστα και πριν από αυτή, οι γονείς προγραμματίζουν έναν μεγάλο αριθμό εξωσχολικών δραστηριοτήτων, με τη μορφή παρακολούθησης μαθημάτων ξένων γλωσσών, μπαλέτου και παραδοσιακών χορών, εκμάθησης μουσικών οργάνων, ζωγραφικής, αθλητικών δραστηριοτήτων κ.λ.π. Οι προθέσεις τους αναμφισβήτητα είναι οι καλύτερες. Θέλουν να εξασφαλίσουν στα παιδιά τους όσο το δυνατόν περισσότερα εφόδια για τη ζωή. Εδώ πρέπει να βάλουμε το ερώτημα ποια ζωή; Δεν είναι ένα μεγάλο μέρος της ζωής η διάρκεια της εκπαίδευσης, για την οποία πολλά άτομα καταναλώνουν περισσότερο από 15 χρόνια; Oι γονείς, προφανώς ανικανοποίητοι από τη δική τους πορεία, προσδοκούν για τα παιδιά τους κάτι ανώτερο. Και το περιμένουν αυτό μέσα από την εκπαίδευση, σχολική και εξωσχολική.. Για τους περισσότερους, η εκπαίδευση είναι το μέσο κοινωνικής ανόδου, είναι το μέσο επαγγελματικής αποκατάστασης.Αποτέλεσμα είναι να συναντούμε παιδάκια στο δρόμο, το μεσημέρι ή και αργά το βράδυ, χειμώνα ή καλοκαίρι, (υπάρχουν και τα θερινά μαθήματα), με την τσάντα στον ώμο και ύφος κουρασμένο, αν όχι απελπισμένο. Από την άλλη μεριά οι γονείς σχεδιάζουν καριέρες, κάνουν συγκρίσεις των παιδιών τους με τα παιδιά της γειτόνισσας που έμαθαν τρεις ξένες γλώσσες και αγωνιούν έξω από τα εξεταστικά κέντρα πιστοποίησης γλωσσομάθειας, λες και αν πάρουν τα παιδιά τους το Lower, θα λύσουν τα προβλήματα στη ζωή τους. Μέσα δε στο σπίτι επικρατεί ένας πανικός, ιδίως όταν είναι τα παιδιά σε περίοδο εξετάσεων, ο οποίος απορυθμίζει όχι μόνο την οικογένεια, αλλά και το επαγγελματικό περιβάλλον των γονιών, τα συγγενικά σπίτια (παππούδες., γιαγιάδες) κ.λ.π.Ο σκοπός της παιδείας σύμφωνα με το άρθρο 16 του συντάγματος είναι σαφής . Στην κατάληξη του άρθρου αυτού, βλέπουμε μεταξύ των άλλων, ότι στόχος της παιδείας είναι η δημιουργία υπευθύνου και ελευθέρου ατόμου. Είναι ευθύνη όλων των εμπλεκομένων φορέων: σχολείου, εκπαιδευτικών, γονιών, να προσπαθήσουν για την πραγμάτωση αυτού του στόχου χωρίς παρεκκλίσεις και δογματισμούς.Φυσικά κανείς δεν μπορεί να κατηγορήσει κανέναν γονιό που προσπαθεί να δώσει ένα καλύτερο μέλλον στο παιδί του. Αρκεί αυτός να συνυπολογίζει κάποια πράγματα. Και πρώτα από όλα να έχει σκεφτεί τι ακριβώς επιθυμεί για το παιδί του; Αν θελήσουμε να δούμε τα πράγματα όπως ακριβώς είναι, μέσα στο διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό πλαίσιο, σίγουρα εκείνο που θέλουμε είναι να εξασφαλίσουμε για το παιδί μας τις συνθήκες που να του επιτρέψουν να αναπτύξει την προσωπικότητά του με ισχυρή αυτοαντίληψη, συναισθηματική σταθερότητα, κριτική και δημιουργική ικανότητα, θετική διάθεση για συνεργασία και αυτενέργεια.Αυτά όλα όμως προϋποθέτουν, πέρα από την εξασφάλιση παροχής εκπαίδευσης, περιβάλλον και συνθήκες κατάλληλες για την ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού.Πολλές φορές οι γονείς μέσα στην επιθυμία τους για μεγαλύτερη πρόοδο του παιδιού τους, παραβλέπουν τις πραγματικές ανάγκες του και τις δυνατότητες του. Κανένα παιδί δεν είναι δυνατόν να αποδώσει σε πάρα πολλούς τομείς, ώστε να χρειάζεται ειδική καλλιέργεια και στη μουσική και στις ξένες γλώσσες και στον αθλητισμό και στην πληροφορική και μάλιστα από μικρή ηλικία, ηλικία που πολλές φορές είναι τελείως ακατάλληλη για ορισμένες δραστηριότητες. Σαν παράδειγμα να αναφέρω ότι είναι λάθος να προσπαθούμε να μάθουμε τα παιδιά μια ξένη γλώσσα κατά την περίοδο της πρώτης σχολικής ηλικίας, γιατί ακόμα αυτό δεν έχει αποκτήσει άποψη για τη δομή της μητρικής του γλώσσας, ώστε να οικοδομήσει πάνω σε αυτή την ξένη γλώσσα. Η κατάλληλη ηλικία για να αρχίσει να μαθαίνει μια ξένη γλώσσα είναι εκεί στην ηλικία της τρίτης δημοτικού. Νωρίτερα απλώς κουράζεται.Ένα άλλο γεγονός είναι ότι κάθε παιδί παρουσιάζει ένα παλιρροιακό κύμα ανώτατης και κατώτατης απόδοσης κατά τη διάρκεια της ημέρας. Το μάξιμουμ αυτής της απόδοσης είναι στις 8 το πρωί και κατεβαίνει ώσπου το βράδυ κατά τις 8 να φτάνει πλέον στα όριά του. Η καταστρατήγηση αυτών των βιολογικών χρονικών σταδίων, μπορεί να αποβεί πολλές φορές άκρως επικίνδυνη. Πολλοί γονείς προσβλέποντας σε μεγαλύτερη βαθμολογική απόδοση, ωθούν ή επιτρέπουν στα παιδιά να ξενυχτούν διαβάζοντας, πράγμα που πολλές φορές μπορεί να έχει επώδυνες συνέπειες, τόσο στην ψυχική όσο και στη σωματική υγεία των παιδιών. Στο σημείο αυτό πρέπει να δεχτούμε και την ευθύνη πολλών εκπαιδευτικών, οι οποίοι έχουν παρεξηγήσει το ρόλο της κατ οίκον εργασίας και φορτώνουν τα παιδιά με άπειρες φωτοτυπίες, ασκήσεις και εργασίες, των οποίων ο απαιτούμενος χρόνος, ακόμα και ο βαθμός δυσκολίας, είναι δυσανάλογος με τον διαθέσιμο χρόνο και με τις δυνατότητες του παιδιού.Η ερώτηση που βάζουν οι γονείς είναι : Δεν πρέπει λοιπόν να διαβάζουν πολύ, ούτε πρέπει να ασχολούνται με πολλές δραστηριότητες εξωσχολικές;Το κάθε παιδί είναι μια προσωπικότητα αυτόνομη, ξεχωριστή, με ξεχωριστούς ρυθμούς μάθησης, ιδιαίτερες κλίσεις και ταλέντα. Δεν είναι ούτε προέκταση του γονιού, ώστε να απαιτεί από αυτό να πραγματοποιήσει τα σχέδια που ο ίδιος δεν πραγματοποίησε, ούτε αντίγραφο του κάθε συμμαθητή και φίλου του ώστε να επιτρέπονται συγκρίσεις. Ρόλος του γονιού είναι να διαγνώσει εγκαίρως τις δυνατότητες και τις κλίσεις του παιδιού του και να στέκεται δίπλα του με καθοδηγητικό ρόλο, δίνοντάς του τη δυνατότητα να αναπτύξει πρωτοβουλίες και να καλλιεργήσει τα ενδιαφέροντά του. Ρόλος του γονιού είναι να δημιουργήσει κατάλληλο περιβάλλον στο παιδί του, ώστε εκείνο να νοιώθει ασφάλεια και έτσι να αναπτύσσει αυτοπεποίθηση. Αυτό επιτυγχάνεται όταν ο γονιός δεχθεί τις δυνατότητες του παιδιού και δεν το αναγκάζει να ασχοληθεί με πράγματα έξω από την αντοχή του και πέρα από αυτά που το ίδιο θέλει. Και κυρίως όταν είναι δίπλα του από μικρή ηλικία, όχι μόνο για επιβράβευση στις επιτυχίες του, αλλά και για παρηγοριά στις αποτυχίες του. Μόνο έτσι το παιδί θα μπορέσει να αντιμετωπίσει τις δύσκολες καταστάσεις. Η επιβράβευση από μικρή ηλικία για όποια μικρότερη ή μεγαλύτερη επιτυχία, φέρνει θεαματικά αποτελέσματα. Το να απογοητεύεις ένα παιδί για κάτι που δεν κατάφερε να πετύχει, είναι ότι χειρότερο μπορείς να του κάνεις. Η τιμωρία, η πίεση και η αυστηρή αντιμετώπιση σε όλες τις περιπτώσεις, αλλά κυρίως όταν τίθεται θέμα δυνατότητας του παιδιού, μόνο θετικά αποτελέσματα δεν μπορεί να έχει. Αντίθετα μέσα από συζήτηση το παιδί θα μπορέσει να καταλάβει τι έπρεπε να κάνει και δεν το έκανε ή θα μπορέσει να δεχτεί, ότι υπάρχουν πράγματα τα οποία όλοι δεν μπορούν να τα ολοκληρώσουν με τον ίδιο βαθμό επιτυχίας και ότι ο κάθε άνθρωπος έχει τους δικούς του τομείς στους οποίους μπορεί να τα καταφέρει και να διακριθεί. Αυτό βέβαια για να περάσει στο παιδί, πρέπει πρώτα από όλα να το εμπεδώσουν οι ίδιοι οι γονείς. Έτσι, εκείνο θα μπορέσει να αντιμετωπίσει αργότερα μεγάλα προβλήματα, όπως ενδεχόμενη αποτυχία στις πανελλήνιες εξετάσεις. Στην περίπτωση που οι γονείς του στάθηκαν συμπαραστάτες σε όλη τη διάρκεια της σχολικής του ζωής, θα βρουν τον κατάλληλο τρόπο να το βοηθήσουν και στην περίπτωση αυτή και δεν θα το κάνουν να νιώσει ότι έχει προδώσει τις προσδοκίες τους.Κάθε παιδί πρέπει, απαλλαγμένο από υπερβολικές ευθύνες, να ζήσει ότι του προσφέρει η κάθε περίοδος που διανύει. Πρέπει να ζήσει την παιδική και την εφηβική ηλικία με τα γνωρίσματα που χαρακτηρίζουν την κάθε μια, όπως παιχνίδι, αίσθημα ασφάλειας μέσα στην οικογένεια, δυνατότητα επικοινωνίας με το περιβάλλον του, ώστε μέσα σε αυτό να μάθει ότι χρειάζεται. Έρευνα της Unesco, έδειξε ότι η αυτομόρφωση παίζει σημαντικότερο και ουσιαστικότερο ρόλο από τη σχολική μόρφωση. Σύμφωνα με αυτή το 80 στα εκατό των γνώσεων που παίρνει ένα παιδί προέρχεται από το περιβάλλον και μόνο το 20 στα εκατό από το σχολείο. Αλλά και από αυτό το 20 στα εκατό το 15 του είναι άχρηστο και αποβάλλεται, ενώ μόνο το 5 είναι αυτό που θα κρατήσει για να χρησιμοποιήσει στη ζωή του. Αυτό μας δείχνει πόσο προσεκτικοί πρέπει να είμαστε σα γονείς, κυρίως στην προσχολική ηλικία, όπου το παιδί μαθαίνει συνεχώς, αλλά και πόσο ανάγκη έχει τον ελεύθερο χρόνο για να καλλιεργηθεί μέσα από το παιχνίδι και τις επικοινωνιακές σχέσεις που αναπτύσσονται στην παρέα του, το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον του. Πολλοί παιδαγωγοί και ψυχολόγοι, όπως ο Piajet, o Vygotsky, η Driver, συνηγορούν στο γεγονός ότι η γνώση οικοδομείται με προσωπικό τρόπο, σύμφωνα με τα νοητικά στάδια του παιδιού και μέσα στα πλαίσια κοινωνικών και πολιτισμικών αλληλεπιδράσεωνΛύση σε όσα αναφέρθηκαν ενδεχομένως να είναι το ολοήμερο σχολείο το οποίο, αν και αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα, κυρίως υλικοτεχνικά, έχει ήδη αρχίσει να εξαπλώνεται. Στόχος αυτού του σχολείου είναι, κάποια στιγμή, να μπορέσει να δώσει στο μαθητή αυτά που τώρα ψάχνει στην ελεύθερη αγορά εργασίας π.χ. ξένες γλώσσες, μουσική πληροφορική, αθλητισμό κ.λ.π. σε τέτοιο επίπεδο ώστε ό,τι έχει να κάνει το παιδί, να γίνεται μέσα στο σχολείο και όταν αυτό γυρίζει στο σπίτι του να μπορεί να είναι ελεύθερο για το παιχνίδι, τους φίλους, την οικογένεια.Όσον αφορά τους γονείς, αυτοί πρέπει να είναι κοντά στα παιδιά τους, παίρνοντας ρόλο συντρόφου και συμπαραστάτη, χωρίς πίεση αλλά με καθοδήγηση, να δείχνουν την αγάπη τους και να τα δεχτούν όπως είναι, με τις ικανότητες και τις αδυναμίες τους, αφού σίγουρα το κάθε παιδί είναι κάτι μοναδικό και έχει τα δικά του μοναδικά στοιχεία που συνθέτουν την προσωπικότητά του. Στόχος όλων μας δεν είναι να παράγουμε πολυεπιστήμονες, ούτε αποθήκες γνώσεων, αλλά άτομα ικανά να αντεπεξέρχονται σε δυσκολίες, άτομα που έχουν το δικαίωμα να ζήσουν την παιδική τους ηλικία μέσα σε περιβάλλον χαράς και γαλήνης, απαλλαγμένη από άγχος, ώστε αυτή η παιδική ηλικία να γίνει καταφύγιο για τις δύσκολες στιγμές της αυριανής τους ζωής και όχι τόπος στον οποίο δεν θα θέλουν ποτέ να γυρίσουν.
Γιώτα Φώτου
Είχε αναρτηθεί στην www.thess.pde.sch.gr

17/2/2008
από τη Γιώτα Φώτου